Mikrobiyom, belirli bir ortamdaki mikroorganizmaların toplu genomlarını ifade eder. Mikrobiyota ise mikroorganizmaların kendi topluluğudur. İnsan gastrointestinal sisteminde yaklaşık 100 trilyon mikroorganizma (çoğu bakteri, aynı zamanda virüsler, mantarlar ve protozoa) bulunur.
Mikrobiyom, vücudun sanal bir organı olarak düşünülür. İnsan genomu yaklaşık 23.000 genden oluşurken, mikrobiyom, konağın pek çok işlevinin yerini alan, dolayısıyla konağın uygunluğunu, fenotipini ve sağlığını etkileyen, binlerce metabolit üreten üç milyondan fazla geni kodlayan büyük bir gen kaynağıdır.
Bağırsak mikrobiyotasının kalıtsal bir bileşeni olmasına rağmen, diyet, ilaçlar ve antropometrik ölçümlerle ilgili çevresel faktörler, mikrobiyota bileşiminin daha büyük belirleyicileridir.
Bağırsak mikroorganizmaları, bağışıklık, metabolik ve nörodavranışsal özellikler de dahil olmak üzere insan sağlığının birçok yönünün anahtarıdır.
İnflamatuar barsak hastalığı, psoriatik artrit, Tip 1 diyabet, atopik egzama, çölyak hastalığı, obezite, Tip 2 diyabet ve arter sertliği olan kişilerde sağlıklı kontrollere göre daha düşük bakteri çeşitliliği tekrarlanabilir şekilde gözlemlenmiştir. Sonuç olarak mikrobiyomun çeşitliliği, "sağlıklı bir bağırsak"ın genel olarak iyi bir göstergesi gibi görünmektedir. Ancak son girişimsel çalışmalar, diyet lifindeki büyük artışların, lifi sindiren mikroplar özel olarak zenginleşerek, bileşimde bir değişikliğe yol açarak çeşitliliği geçici olarak azaltabileceğini göstermektedir.
Spesifik gıdalar ve beslenme düzenleri, bağırsaktaki farklı bakteri türlerinin bolluğunu etkileyebilir ve bu da sağlığı etkileyebilir.
Diyete ek olarak, ilaç, bağırsak mikrobiyota bileşiminin önemli bir modülatörüdür. İlaçların mikrobiyota bileşimi üzerinde büyük değiştirici etkiye sahip oldukları çok sayıda bilimsel çalışma ile teyid edilmiştir.
Sağlığa bütüncül bir bakış açısı ile baktığımızda sağlıklı bir mikrobiyomun önemini daha net bir şekilde kavrayabiliyoruz. Hastalık olarak deneyimlenen sorunların çözümünde de mikrobiyata analizi üzerinden hareket etmek etkin bir yaşam dönüşümünün anahtarı olarak karşımızda duruyor.
